راه حلی که استادمطهری برای مساله دو قطبی بودن انسان از طریق قرآن یافته است،این است که معماری انسان توسط اراده خود اوست، وی می‌گوید: «نظر قرآن به این است که انسان همه کمالات را بالقوه دارد و باید آنها را به فعلیت برساند و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد. شرط اصلی وصول انسان به کمالاتی که بالقوه دارد، «ایمان» است».
شهید مطهری معتقد است که انسان در جهان‌بینی اسلامی داستانی شگرف دارد، او موجودی است که می‌تواند در بازه «اسفل‌ السافلین» و «به خدمت‌گرفتن فرشتگان» باشد. اراده‌ انسان از این‎رو جایگاهی مهم دارد. اراده انسان تعیین‌کننده قرار گرفتن انسان در بازه‌ای چنین گسترده است. هرچند در منطق قرآن انسان معمار خویش است، اما این معماری نه با نقشه‌ای انسانی که با نقشه‌ای الهی صورت می‌گیرد. معماری حیات انسان بدون ایمان سبب می‌شود که وی عاری از ارزش‌هایی باشد که او را خلیفة‌الله کرده است. «از آیات استنباط می‌شود که انسان فاقد ایمان و جدا از خدا انسان واقعی نیست. انسان اگر به یگانه حقیقتی که با ایمان به او و یاد او آرام می‌گیرد بپیوند، دارنده همه کمالات است و اگر از آن حقیقت یعنی خدا جدا بماند درختی را ماند که از ریشه خویشتن جدا شده است».

موضوع انسان شناسی، یکی از اصلی ترین مسائل اسلامی است که در قرآن و حدیث، از زاویه های گوناگون، مورد توجّه قرار گرفته است. در واقع، آنچه درباره عقیده، اخلاق و عمل در متون قرآن و حدیث آمده، به گونه ای با انسان شناسی ارتباط دارد.

تعریف انسان، آفرینش انسان، برتری های انسان، حکمت آفرینش انسان، ویژگی های ستودنی انسان، ویژگی های نکوهیده انسان، پایه های کمال انسان، آسیب های انسانیّت و انسان کامل.

حضرت امام صادق (ع) در این زمینه فرمود: بندگی خدا وپیمودن راه حق گوهری است که نهایت ان خداوندگاری (وقدرت و توانایی )است. مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه ص 453

حضرت امیر (ع) در این باره فرمود: خدا رحمت کند انسانی را که نفس خویش را بارور سازد و مستعد و مهیای مرگ گرداند وبداند که از کجا امده و در کجا قرار دارد و به کجا می رود .   اسفار_ملاصدرا_ج1_ص21_22

درقران مجید امده: هر فردی بر اساس شکل و ساختار خویش عمل می کند.      اسراء ایه84